Aşık Sümmani Kimdir?

Aşık Sümmani Kimdir? Narmanlı Sümmani veya Aşık Sümmani, Türk halk edebiyatı geleneğinde önemli bir yere sahip olan bir aşıktır.

Erzurumca tarafından

Nisan 14, 2023 Okuma süresi: 5dk, 10sn

Aşık Şümmanin Hayatı

Aşık Sümmani Kimdir? Narmanlı Sümmani veya Aşık Sümmani, Türk halk edebiyatı geleneğinde önemli bir yere sahip olan bir aşıktır. Asıl adı Hüseyin olan Sümmani, 1861 yılında Erzurum’un Narman ilçesinde doğdu. Babası Hasan Ağa, köyde saygın bir ailenin mensubu idi.

Sümmani, çocukluk yıllarında çobanlık yaparak geçirdi. Ancak henüz 11 yaşındayken gördüğü bir rüya, onu aşk ateşine düşürdü ve ömrü boyunca rüyasında gördüğü sevgilisi Gülperi’yi aramaya başladı. Bu arayışı, ünlü hikâyesi “Sümmani ile Gülperi” ile tanınmasına neden oldu.

Sümmani, aşık geleneği içinde yetişmiş ve eğitimini dönemin büyük şairlerinden Âşık Erbabi’den almıştır. Şiirlerinde genellikle aşk, sevgi, tasavvuf ve nasihat konularını işleyen Sümmani, hece ölçüsüyle yazdığı şiirleriyle bilinir. Aruz vezniyle de şiirler yazan Sümmani’nin, en çok hafızalara kazınan şiirleri 11’lik hece ölçüsüyle yazdıklarıdır.

Sümmani, birçok halk şairiyle karşılaşmış ve onlarla şiirlerini paylaşmıştır. Ancak en meşhur karşılaşmaları, Erzurum ve Kars’ta Aşık Şenlik ile yapmış olduğu karşılaşmalardır. Bu karşılaşmalar, pek çok ünlü dizeyi ortaya çıkarmıştır.

Sümmani’nin hayatı, şiirlerinde anlattığı gibi sade ve mütevazıdır. 5 Şubat 1915’te hayatını kaybeden Sümmani, Samikale köyünde bulunan türbesinde ebedi istirahatine kavuşmuştur.

Narmanlı Sümmani veya Aşık Sümmani, Türk halk edebiyatının önemli bir ismidir. Şiirleriyle ve hikâyeleriyle hala günümüzde de büyük bir hayran kitlesine sahip olan Sümmani, Türk edebiyatına büyük katkılarda bulunmuştur.

Narmanlı Aşık Sümmani’nin Şiirleri

“Sümmani ile Gülperi”: Bu, Narmanlı Sümmani’nin en ünlü türkülerinden biridir. Sümmani’nin rüyasında gördüğü hayali sevgilisi Gülperi’yi aramasını anlatır.
“Gönül Dağı”: Bu şiirde Sümmani, sevenlerin birbirlerine olan bağlılıklarını ve fedakarlıklarını anlatır.
“Gafil Gezenler”: Bu şiirde Sümmani, insanların dünya malına ve zevklerine düşkünlüklerini eleştirir ve ahireti hatırlatır.
“Köroğlu”: Bu türküde Sümmani, destan kahramanı Köroğlu’nun hikayesini anlatır.
“Meyhaneci”: Bu türküde Sümmani, içki içmenin kötülüğü ve zararlarını anlatır.
“Sensiz Olmaz”: Bu türküde Sümmani, sevgilisinden ayrı kalan bir aşığın çektiği acıyı anlatır.

Aşık Sümmani Türküleri

Aşık Sümmani’nin türküleri arasında en ünlüsü “Sümmani’nin Yarası” olarak bilinir. Bu türküde aşık, hayali sevgilisi Gülperi’ye olan özlemi ve acısı dile getirilir. Ayrıca “Sümmani’nin Dertleri”, “Gülperi”, “Yolcu Yolunda Gerek”, “Köprübaşı”, “Göçmen Kızı” gibi türküleri de bilinmektedir.

Aşık Sümmani’nin şiirlerinde de aşk, sevgi, tasavvuf ve insanlık konuları işlenir. Şiirlerindeki dili sade ve anlaşılırdır. Aşık Sümmani’nin en ünlü şiirleri arasında “Ben Kırdım Uğradım”, “Dağların Başında”, “Sitemlerim Vardır”, “Gönlümüze Yaraşır”, “Dostların İcraatını Gördüm” gibi eserleri sayabiliriz.

Aşık Sümmani’nin şiir ve türküleri, halkın gönüllerinde taht kurmuştur. Onun eserleri, zaman içinde birçok sanatçı tarafından seslendirilmiştir. Bunlar arasında Neşet Ertaş, Musa Eroğlu, Arif Sağ, Belkıs Akkale, Muharrem Temiz gibi ünlü halk müziği sanatçıları da yer almaktadır.

, Narmanlı Sümmani’nin birçok şairane şiiri bulunmaktadır. Bazı örnekleri şöyledir:

“Gel benim yarim, bağa gidelim Çeşmeler akarken suyuna dökelim Ben seni sevdim, gözümün nuru Sensiz dünyada neyim kalır benim”

“Ayrı düşeli çok oldu Bir türlü kavuşamadık Sensiz dünyada ben neyleyim Yüreğimde büyük yara”

“Seni düşünmek güzel şey, ümitli şey Dünyanın en güzel sesinden en güzel şarkıyı dinlemek gibi bir şey Fakat artık ümit yetmiyor bana, ben artık şarkı dinlemek değil, Şarkı söylemek istiyorum.”

Bu şiirlerden bazıları günümüze kadar halk arasında sözlü olarak aktarılmış ve günümüzde de halen okunmaktadır.

Ayrıca Narmanlı Sümmani’nin en meşhur türküsü de kendisi tarafından bestelenen “Sümmani’nin Ağıdı” adlı eserdir. Bu türkü, Sümmani’nin sevgilisi Gülperi’nin ölümü üzerine yazılmış bir ağıttır ve hüzünlü bir melodiye sahiptir. Bazı dizeleri şöyledir:

“Yandı gönül bağımın gülleri Gitti sevdiğim, yanımda değil ki Şimdi dertliyim, halim perişan Gitti sevdiğim, burada değil ki”

Narmanlı Sümmani’nin diğer türkülerinden bazıları ise şöyledir:

Narmanlı Sümmani’nin şiirleri ve türküleri, Anadolu’nun halk kültürü ve edebiyatı açısından önemli bir yere sahiptir ve günümüzde de halk arasında sevilerek okunmaya devam etmektedir.

Aşık Sümmani’nin kendine has bir türkü ağzı vardı ve birçok türküyü de bu ağızla söylerdi. İşte bazı Aşık Sümmani türküleri: