Karayazı Ters Lalesi
Karayazı Ters Lalesi, Dünyanın en güzel ve narin çiçekleri arasında yer alan, 167 türü bulunan ters lale çeşidinin en fazla görüldüğü ülke olan Türkiye’de 20’si endemik 43 ters lale türü bulunmaktadır.
Türkiye genelinde hemen her bölgede görülen ters lalenin endemik türlerine özellikle Doğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’nde rastlanmaktadır. Sadece Erzurum’un Karayazı ilçesinde yetişen ters lale cinsi “Fritillaria michailovsky”, Ağlayan Gelin, Kral Tacı, Yayla Çanı, Yere Bakan Lale olarak da adlandırılmaktadır.
Karayazı Ters Lalesinin Özelikleri
Gövde boyu: Genellikle 15-20 cm arasındadır.
Yapraklar: Yaprak sayısı 8-20 adettir. Yaprakları kiremit dizilişli, mızrak şeklinde ve parlak yeşil renktedir. genel olarak bitkinin 2/3’ü yapraklarla örtülü, 1/3’ü ise yapraksızdır.
Çiçekler: Çiçekler çan şeklinde olup bir kök üzerindeki çiçek sayısı genelde 3-10 adettir.
Tepaller: Uzunlukları 2-2,5 cm olup; genellikle mor ve sarı renktedir. Bal özü salgılayan bezler tepallerin tabanında, sarı, yuvarlak şekillidir. Bu bezlerden zaman zaman bal özü damlamaktadır. Bu bal özü damlasından dolayı, Ters Laleye Ağlayan Gelin adı verilmiştir.
Kapsül: Açılan kapsüllerin boyu 1,5–2 cm arasında olup kanatlıdır.
Soğan: Bitkinin soğanı 4-5 cm çapında, ortası açık, soğan pulları gevşek ve dış çevresi hafif pörsümüş yapıdadır. Ters lale soğanları taze iken kuvvetli koku verir ve fritillarian alkaloit’inden dolayı zehirlidir. Hatta fareleri, tarladan uzaklaştırma etkileri vardır.
Çiçek açma dönemi: Ters lale yılda sadece Mart – Mayıs ayları arasında bir kere çiçek açmaktadır. Çiçeklerin, ömürleri oldukça kısadır. Ayrıca çiçekleri dallarından kesildiğinde kısa sürede solmaktadır.
Dikim zamanı: Eylül-Ekim ayları arasıdır.
Karayazı Ters Lalesinin Yetiştiriciliği
Ters lalenin tohumla üretilmesi çok zor olmakta ve bu nedenle soğanla üretilmektedir. Ters lale soğanları diğer lale soğanları gibi topraktan çıkarılıp uzun süre bekletmeye dayanıklı değildir. Birkaç günden fazla dikilmeden toprak dışında kaldığında canlılığını yitirerek çürümektedir.
Bu nedenle soğanların topraktan Eylül ayı sonlarına doğru çıkartılıp dikilecek yere aktarılması gerekmektedir. Karayazı ters lalesinin soğanları çok iri olmadığı için 10-15 cm derine gömülmeli ve çürümenin önlenebilmesi için yanlamasına dikilmelidir.
Rahat gelişebilmeleri için soğanlar en az 10 cm aralıklarla dikilmelidir. Ters lale -30°C’ye rahatlıkla dayanabilmekte ve 1000-3000 m rakımları arasında rahatlıkla yetiştirilebilmektedir.
Toprak İsteği : Organik besin açısından zengin, killi olmayan, drenajın iyi sağlanabilmesi için perlit içeren, az miktarda iyi yanmış çiftlik gübresi içeren topraklarda çok iyi gelişmektedir.
Gübreleme: Yanmış çiftlik gübresi haricinde asit oranı çok düşük diğer lalelerde kullanılan sıvı gübre de verilebilir.
Sulama: Nemli toprakları sevmez ve fazla sudan hoşlanmaz. Bir kez sulandığında 1,5-2 ay kadar sulanmamalıdır. Sulama yapılmasının amacı toprağının çok kurumasına engel olmaktır. Verilecek fazla su bitkinin soğanının çürümesine neden olacaktır.
